ÖZGÜVENLİ ÇOCUK NASIL YETİŞTİRİLİR?

Özgüven, bireyin kendisine yönelik iyi, olumlu duygular geliştirmesi sonucu kendini iyi hissetmesi halidir. Bu iyi hissetme sonucunda kendisiyle ve çevresindeki kişilerle barışık olması demektir. Özgüven ile ilgili yapılmış bütün çalışmalarda genel tanımı bireyin kendi gücüne olan güveni vurgulanmıştır. Dolayısıyla bireyin kendi gücüne güveni yapacağı işlerdeki başarısıyla ilişkilidir. (1) Özgüven “yüreklilik, cesaret” veya kişinin kendine güvenme duygusu olarak tanımlanır. Psikolojik yaşamın temel öğelerinden biri ve aynı zamanda duygusal bir gerekliliktir. Okul yaşamında, kişisel ve sosyal yaşamda da önemlidir.

Araştırmacılar, birbirlerini tamamlayan iki çeşit özgüvenden bahsetmektedirler. Bunlardan birincisi iç öz güven diğeri ise dış öz güvendir. İç özgüven, kendimizden memnun ve kendimizle barışık olduğumuza dair inancımız ve bu konuda hissettiklerimizdir. Dış özgüven ise dışarıya kendimizden emin olduğumuz şeklinde verdiğimiz görüntü ve davranışlardır.

PEKİ ÖZGÜVENLİ ÇOCUK NASIL YETİŞTİRİLİR?

Özgüven gelişimi çocuktan çocuğa değişen karmaşık ve sürekli geliştirilebilen bir olgudur. Bu sebeple özgüveni geliştirmek için çocuğu iyi tanımak önemlidir. (2)  Ebeveyn olarak çocuklarınızın özgüveninin gelişmesinde etkili olabilmek için dikkat edilmesi gereken birkaç husus mevcuttur.

• Kendisini tanıması için sosyal etkinliklere (Resim, tiyatro, spor…. vb.) yönlendirilmesi. Değişik yaş gruplarındaki insanların bulunduğu ortamlara girmesine fırsat yaratılması.
• Onların düşüncelerinin ve inançlarının eleştirilmeden dinlenilmesi önemlidir.
• Güçlü oldukları konularda büyüklerine yardımcı olmalarına izin verilmesi özgüven gelişimi için önemlidir. Örneğin: Ev içinde ve dışında başarabileceği sorumluluklar verilmesi. Yemek masasının kurulmasına yardımcı olma gibi görevler verilebilir.
• Çocuğun aileye olan olumlu katkılarının onunla paylaşılması ve çocuğa olan saygının sık sık ifade edilmesi karşılıklı ilişkide olumlu bir atmosfer yaratacaktır.
• Onunla zaman geçirerek ona önemli olduğunun kanıtlanması.
• Potansiyellerini sınamaları için risk almaları konusunda desteklenmeleri kişisel sınırlarını keşfetmelerini sağlayacaktır.
• Çocuğa yönelik eleştirilerin dozunda yapılması ve bunların yaşına göre dolaysız, açık şekilde ifade edilmesi gerekmektedir.
• Diğer çocuklarla karşılaştırma yapmaktan kaçınılması gerekmektedir.
• Çocuğun hedeflerine saygı gösterilmesi oldukça önemlidir. Çocuğun sınırlarını göz önünde bulundurarak çok zor olmayan hedefler belirlemesine yardımcı olunması ve hedeflerine ulaşmada geçtikleri her aşama için teşvik edilmesi çocuğa olumlu katkı sunacaktır.
• Pozitif düşüncelerin paylaşılarak olumlu düşünme yeteneğinin geliştirilmesi sağlanmalıdır.
• Düşüncelerinde genelleme yapmalarının engellenmesi sağlanmalıdır. Bu tür durumlarda karşımıza çıkan bilişsel hata olarak adlandırdığımız ‘ya hep ya hiç’ ya da ‘ya siyah ya beyaz’ düşüncesi hayatın gerçeklerinden kopmamıza neden olabilir. Bunun yerine bazen ‘olabilir’ ya da ‘griler de vardır’ bakış açısını öğrenilmesi gerekmektedir. Örnek olarak “Sınav konularının hiçbirini öğrenmemiştik” yerine “Sınav konularının bazılarını öğrenmemiştik” denilerek var olan eksiklikler sağlıklı pencereden fark edilmelidir.
• Olumsuz düşüncelerini bir kenara bırakarak kendileri adına olumlu şeyler söylemeleri için cesaretlendirilmesi.
• Düşüncelerindeki abartılı ifadelerin daha doğru ifadelere yöneltilmesine yardımcı olunması (“Öğretmen beni hiç dinlemiyor” yerine “Soru sorduğumda bazen öğretmen beni dinlemiyor”…..vb.)

Okuma önerisi olarak yazımıza kaynaklık eden ‘Kendine Güvenen Çocuk Yetiştirme’ kitabını sizler için seçtik. Yazarı Gael Lindenfield olan kitapta ebeveynlerin aklını karıştıran birçok sorunun cevabı bulunmaktadır.

KAYNAKÇA

1. TAŞTAN,N.,KAYA,N.(2020,Temmuz).Özgüven Üzerine Bir Derleme,Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,Cilt 10,2,297-312.
2. Lindenfield,G.,Kendine Güvenen Çocuklar Yetiştirmek.İstanbul,Yakamoz Yayınları,2011.
3. Humphreys,T., Çocuk Eğitiminin Anahtarı:Özgüven.İstanbul,Eplison Yayınevi,1996.