HEDONİK ADAPTASYON KAVRAMI
22
Ara
HEDONİK ADAPTASYON
Mutluluk ya da öznel iyi olma, bireyin yaşamına dair olumlu düşünce ve duygularının miktarca üstünlüğüdür Başka bir deyişle bireylerin yaşamlarından aldıkları doyum ve olumlu duyguların toplamıdır. Stoacılar’a göre mutluluk her şeyi olduğu gibi kabul etmektir. Duygularımız yaşantılara göre verdiğimiz tepkiler doğrultusunda artan ya da azalan bir grafik çizer. Her zaman mutlu olmak mümkün müdür? Ya da her zaman aynı derecede mutlu olmak mümkün müdür? Bu konuda karşımıza çıkan kavram: Hedonik Adaptasyon.
İnsanlar yaşamlarındaki büyük olaylardan sonra yeni durumlarına duygusal olarak alışıp ve eski eşiklerine geri dönerler. Bu duruma psikoloji literatüründe “hazza uyum” (hedonik adaptasyon) denilir. Örneğin beklenmedik bir yerden sürpriz bir para alan kişi (piyango,ikramiye…) başlangıçta öncesine göre daha mutlu olur. Fakat aradan bir süre geçtikten sonra var olan tatmin düzeyi kendi eşiğinin yakınına döner. “O çantayı almalıyım.” dersiniz, alırsanız daha mutlu olacağınızı düşünürsünüz. “O kızla/erkekle birlikte olmalıyım.” dersiniz, olursanız daha mutlu olacağınızı düşünürsünüz. Bunlara sahip olduktan kısa bir süre sonra var olan mutluluk düzeyiniz eski stabil düzeyine geri döner. Aynı durum olumsuz süreçlerde de geçerlidir.
Detaylı bilgi için 1999 yılında yayınlanan “Well-being: the foundations of hedonic psychology” isimli kitapta Shane Frederick ve George Loewenstein’ın ‘Hedonik Adaptasyon’ adındaki makalesi incelemenizi öneririm.
Kendi norm mutluluk seviyesi ile ilgili olarak kişiye özgü olduğunu söylememiz gerekmektedir. Kısmen genetik faktörlere kısmen de yapılan aktivitelerden alınan hazlarla oluşan, çeşitli ekonomik, sosyal ve demografik değişkenlerden farklı şekillerde etkilenebilen kişisel bir seviyedir. Farklı ekollerin üzerine çalıştığı konuda özellikle Pozitif Psikoloji’nin çalışmalarına göz atılabilir. Düşünülmesi gereken en büyük yanılgı, yaşamda karşılaşılan olayların insanın mutluluğu üzerinde oluşturacağı etkiyi doğru tahmin etmesi ancak bu etkinin süresini çok yanlış hesaplamasıdır.
KAYNAKÇA
- ÖNDES,H.,2019,TÜRKİYE’DE MUTLULUK DÜZEYİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER: MEKÂNSAL EKONOMETRİ ANALİZİ, 2- 4, 1039 – 1064
- KANGAL,A.,2013, MUTLULUK ÜZERİNE KAVRAMSAL BİR DEĞERLENDİRME VE TÜRK HANEHALKI İÇİN BAZI SONUÇLAR,Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12-44 (214-233)