DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUNDA NELER YAPILMALI

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tedavi edilebilir nörogelişimsel bir bozukluktur.

Erken tedaviye başlandığı takdirde ergenlikte ve erişkinlikte düzelmeler gösterir. Ancak tedavi edilmezse bireyin kişisel sosyal eğitsel ve mesleki hayatını olumsuz şekilde etkiler. Ortaya çıkış nedeni aile değildir fakat nasıl şekil olacağı ailenin sorumluluğundadır.

NELER YAPILABİLİR

1.Sağlıklı İletişim Kurulmalı

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu başarı değil performans sorunudur. Yani DEHB’li çocuklar diğer çocuklar gibi birçok şeyi başarabilirler fakat bu süre zarfında daha fazla yönlendirmeye ve yönerge ihtiyaç duyarlar.

Bu yüzden çocuk ve ebeveyn arasında karşılıklı şekilde gerçekçi beklentiler oluşturulmalıdır. Yönergeler açık ve net olmalıdır. Örneğin “Önce çatalları masaya koyar mısın?” denilmeli, çocuğun masaya çatalları koyması beklenmeli. Bundan sonra “Şimdi de kaşıkları dizer misin?” diye görevi devam ettirilebilir.

2. Olumlu Bir Dil Tercih Edilmeli

DEHB’li çocuklarda en çok yaşanan sorun disiplini sağlamayla alakalıdır. Disiplini sağlamak için ceza ve ikaz bir süre sonra işlevini kaybedip sıradanlaşabilir. Bu durum zaman içerisinde başta DEHB’li çocuk ve bakım veren olmak üzere evdeki bireyler arası ilişkileri yıpratacağı unutulmamalıdır. Olumsuz davranışlarda sürekli ceza vermek ve ikaz etmek yerine olumlu davranışlar öğretilmeli ve uygulanması sağlanmalı.

3. Başarıları Takdir Edilmeli

Diğerlerini başarırken onun başarılı olmaması benlik saygısı ile alakalı problemlere yol açabilir. Bu yüzden eleştirmek yerine onun başarılı olduğu noktalar dile getirilmelidir. Gerçekçi övgüler yerinde ve dozunda olmalıdır.

4. Hiperaktivitesini Giderebileceği Ortamı Olmalı

Çocuğa hiperaktivitesini giderebilmesi için serbest ve güvenli alanlar sağlanmaldır. Oyun oynamaya vakit ayırmak, oyunu serbestçe oynamasını sağlamak ve kendi alanında özgürce davranabileceğini hissetmesi önemlidir. Bu sayede yapılacak aktivite ya da görevlere karşı daha motive hale gelebilir.

5. Zaman Çizelgesi Yapılmalı

Okul çağındaki çocuklar için özellikle serbest zaman ve günlük planlaması yapılmalıdır. Çeşitli bahanelerle çalışmaktan kaçınmak isteyen çocuk için okuldan eve geldikten sonraki süreçte ne zaman ne yapacağını bilerek hareket etmesi sorumluluk bilinci açısından önemlidir. Masa başında saatlerce odaklanarak bir görevi tamamlama noktasında zorluk yaşayan çocuğa kolaylık sağlaması adına ödev veya ders çalışma sürecinin kısa molalarla düzenlenmesi gereklidir. Molalara, derse geri döndüğünde konsantrasyonunu kolaylıkla toparlayabilecekleri etkinlikler koyulabilir. Örneğin fiziksel ihtiyaçları karşılamak temiz hava alabilmek için balkona çıkmak gibi genel bir hareketlilik sağlanabilir. Fakat televizyon, telefon gibi teknolojik aletler molalardan sonra dikkati toplamayı zorlaştırır. Bu yüzden molalarda bu tür teknolojik gereçlerden uzak durulmalı.

6. Süre Yetiştirme ve Günü Planlama

DEHB yaşayan bireylerde gününü planlama ve süre yetiştirme ile alakalı problemler yaşanabilir. Bu noktada Bilişsel Davranışçı Terapi tekniklerinden yararlanmak oldukça faydalıdır. Bu tekniklerden biri davranışın ödüllendirilmesiyle alakalı olan puanlama tablolarıdır. İstenilen davranışlar ortaklaşa karara bağlanmalı ve davranışa karşılık gelen puan(çıkartma toplama, yıldız biriktirme gibi şekillerde de yapılabilir) belirlenmeli. Hafta boyunca takip edilen davranışlar sonucunda toplanan puanlara karşılık ödüllendirmeler yapılabilir.

7. Davranışçı Terapi Tekniği: Ödül Tablosu

Çocuğun ihtiyaçları ve istekleriyle paralel şekilde ona özel bir ödül tablosu yapılabilir. Bu teknikle çocuğun sergilemiş olduğu olumlu davranışlar pekiştirilir ve daha uyumlu davranışlar geliştirmesine yardımcı olunur. Örneğin salı ve çarşamba günleri kitap okunmasına karşılık sinema izleme ödülü şeklinde planlanan bir ödül sistemi oldukça işlevseldir.

8.Uzmanlarla İşbirliği Yapılmalı

Okul çağındaki çocuklar için öncelikle sınıf öğretmeni ve okul psikolojik danışmanının gözlemleri, sınıf içi değerlendirmeleri dikkate alınmalıdır. Öğrencinin bireysel farklılıkları, dönemsel gelişim görevleri ve ihtiyaçları göz önünde bulundurularak bunlar için destek alınmalıdır.